Κραμσκόι, Ιβάν Νικολάγεβιτς

(Ivan Nikolaevich Kramskoy, Oστρογκόζκ 1837 – Αγία Πετρούπολη 1887). Ρώσος ζωγράφος, χαράκτης και κριτικός τέχνης. Γόνος μικροαστικής οικογένειας, ο Κ. σπούδασε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Αγίας Πετρούπολης και κατέστη ο ιδεολογικός ηγέτης του ρωσικού δημοκρατικού καλλιτεχνικού κινήματος της περιόδου 1860-90· θεωρείται ακόμα ένας από τους δημιουργούς της Συντροφιάς κινητών καλλιτεχνικών εκθέσεων. Δημιούργησε πλούσια πινακοθήκη προσωπογραφιών Ρώσων συγγραφέων, επιστημόνων και καλλιτεχνών, με το ρεαλιστικό ύφος των οποίων εναντιώθηκε στη συμβατική ακαδημαϊκή σχολή. Κυριότερα από τα πορτρέτα του, τα οποία ξεχωρίζουν για την απλότητα της έκφρασης, τη σαφήνεια του σχεδίου και την προσεκτική επεξεργασία της φωτοσκίασης, είναι των Λ.Ν. Τολστόι (1873), Ι.Ι. Σίσκιν (1873), Π.Μ. Τρετιακόφ (1876), Μ.Ε. Σαλτικόφ-Στσεντρίν (1879), όλα στην πινακοθήκη Τρετιακόφ. Οι δημοκρατικές αντιλήψεις του καλλιτέχνη εκφράστηκαν ακόμα περισσότερο σε πορτρέτα αγροτών· ο Κ. εκδήλωσε την κοινωνική διαμαρτυρία του αποτυπώνοντας τον ψυχικό πλούτο και την αξιοπρέπεια ενός καταπιεσμένου λαού: Ξυλοκόπος (1874), Μηνάς Μοϊσέγεφ (1882), Αγρότης με χαλινάρι (1883) κ.ά. Στη θρησκευτική ζωγραφική δέχτηκε την επίδραση του Α. Ιβάνοφ και φιλοτέχνησε πίνακες απεικονίζοντας σκηνές από το Ευαγγέλιο σε ηθικοφιλοσοφικό επίπεδο (Ο Χριστός στην έρημο, Ο Χριστός πάσχων κ.ά.). Άλλοι πίνακες του Κ. που κατατάσσονται ανάμεσα στην προσωπογραφία και στα θεματικά έργα είναι Ο Νεκράσοφ στην περίοδο των τελευταίων τραγουδιών (1877-78), Η άγνωστη (1883), Απαρηγόρητη θλίψη (1884), όλα στην πινακοθήκη Τρετιακόφ. Η δημοκρατική αντίληψη του έργου του Κ., οι κριτικές παρατηρήσεις του στον τομέα της τέχνης και οι αναζητήσεις του για αντικειμενικά κοινωνικά κριτήρια αξιολόγησης των έργων τέχνης διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της δημοκρατικής τέχνης της Ρωσίας κατά τα τέλη του 19ου αι.